این درس برای ایجاد توانایی تحلیل نظریه های مختلف مربوط به تحول و تربیت اخلاقی و نقد آنها، اتخاذ دیدگاه جامع در مسائل اساسی تحول اخلاقی و عوامل تسهیل کننده آن، تحول شناختی، مدیریت کلاس، تعامل معلم و یادگیرنده و محیط مبتنی بر انصاف، عدالت و مراقبت، توانایی مشاهده یادگیرندگان در موقعیت های طبیعی و تهیه گزارش از روند تحول اخلاقی و اعتقادی آنها طراحی شده است.
طرح درس «مبانی روانشناختی تربیت اخلاقی»
هدف کلی: توانایی تحلیل نظریههای مختلف مربوط به تحول و تربیت اخلاقی و نقد آنها، اتخاذ دیدگاه جامع در مسائل اساسی تحول اخلاقی و عوامل تسهیلکننده آن، تحول شناختی، مدیریت کلاس، تعامل معلم و یادگیرنده و محیط مبتنی بر انصاف، عدالت و مراقبت، توانایی مشاهده یادگیرندگان در موقعیتهای طبیعی و تهیه گزارش از روند تحول اخلاقی و اعتقادی آنها.
جلسه اول: مبانی اپیستمولوژی و روش نقد نظریهها مورد بررسی قرار گرفته و ارزش دادههای علمی و نحوه تشخیص آنها از شبه علم روشن میشود.
جلسه دوم: نوروسایکولوژی اخلاق و نقش ساختارهای عصبی و زیستی در پدیده اخلاق و تحول آن شرح داده میشود.
جلسه سوم: ارتباط روانشناسی اخلاق با جامعهشناسی، روانشناسی اجتماعی و تعلیم و تربیت بیان شده و نظریههای مربوطه بیان و نقد میشوند.
جلسه چهارم: مروری بر سوابق پژوهشی در زمینه تحول اخلاقی از هارت شورن و می تاکنون انجام میشود و سیر تکاملی این روند واکاوی میگردد.
جلسه پنجم: ابتدا مبانی فلسفی دیدگاه شناختی مورد بحث قرار میگیرد. دیدگاه شناختی در تحول اخلاقی شرح داده شده و در این زمینه نظریه تحول اخلاقی پیاژه، نظریه کلبرگ، دیدگاله نوکلبرگیان، نقدهای گلیلگان بر کلبرگ، و دیدگاه توریل شرح و مقایسه شده و نقدهای وارد بر آنها بررسی میشود. همچنین کاربرد عملی این نظریهها در برنامهریزی برای رشد و تحول اخلاقی واکاوی شده و مورد بحث گروهی قرار میگیرد.
جلسه ششم: دیدگاه شناختی ـ اجتماعی در تحول و تربیت اخلاقی بررسی شده، یادگیری مشاهدهای و دیدگاه بندورا و نقش آن در تربیت اخلاقی و دینی واکاوی میشود. همچنین نقش نورونهای آینهای در یادگیری مشاهدهای بیان شده و نقش مربی و الگو در تربیت اخلاقی بر اساس آموزههای اسلامی و کاربست این دیدگاهها در برنامهریزی برای تربیت و رشد اخلاقی مورد کنکاش و بحث گروهی قرار میگیرد.
جلسه هفتم: دیدگاه روانکاوی در تربیت اخلاقی مورد بحث قرار میگیرد. ساختار و فرایندهای اصلی روانکاوی، میزان علمی بودن و نقد اپیستمولوژیک روانکاوی، تحول فراخود و رشد اخلاقی، معادلهای نوروسایکولوژیک فراخود و اخلاق، کاربست این دیدگاهها در برنامهریزی برای تربیت و رشد اخلاقی، نقد دیدگاه روانکاوی با تأکید بر نادیده گرفتن نقش الگوها، همسالان، و سایر عوامل اجتماعی مورد بحث گروهی قرار میگیرد.
جلسه هشتم: موضوع هویت اخلاقی، موضع روانکاوی جدید درباره هویت با تأکید بر دیدگاه اریکسون، مارسیا و برزونسکی، مورد بحث و نقادی قرار گرفته و کاربست این دیدگاهها در برنامهریزی برای تربیت و رشد اخلاقی مورد بحث گروهی قرار میگیرد.
جلسه نهم: دیدگاه هافمن در تحول اخلاقی و تبیین همدلی، نقد نظریه روانشناسی تکاملی و دیدگاه آن در خصوص اخلاق، نوعدوستی و همدلی شرح داده شوده و مورد بحث گروهی قرار میگیرد.
جلسه دهم: هوش اخلاقی و مؤلفههای آن از دیدگاه لنیک و کییل بیان شده و سنجه هوش اخلاقی مورد بررسی قرار میگیرد. سپس ارتباط هوش اخلاقی با سایر انواع هوش در زمینه نظریه هوشهای چندگانه گاردنر، به ویژه هوش هیجانی، هوش شناختی و هوش معنوی و دیدگاههای کینگ، سیسک و دیگران و جنبههای رشدی این هوشها و روشهای ارتقای آنها بر مبنای پژوهشهای تجربی مورد کنکاش قرار میگیرند.
جلسه یازدهم: شرح تفصیلی دعای مکارم الاخلاق صحیفه سجادیه و رساله حقوق امام سجاد علیهالسلام از دیدگاه رشد و تحول اخلاقی بیان شده و مورد بحث گروهی قرار میگیرد. سپس عناصر شناختی، رفتاری، معنوی و وجودی این دعا در زمینه تربیت اخلاقی واکاوی شده و پشتوانههای پژوهشی اثربخشی این دعا در تربیت اخلاقی بیان میشوند.
جلسه دوازدهم: تربیت اخلاقی از دیدگاه ملا احمد نراقی بیان شده و مروری بر کتاب معراج السعاده انجام میشود و نمونههایی از راهکارهای شناختی، رفتاری، معنوی و وجودی که ملا احمد نراقی در کتاب معراج السعاده در تحول و رشد اخلاقی بیان کرده مورد بحث گروهی قرار میگیرد.
جلسه سیزدهم: در این جلسه تکالیف دانشجویان در خصوص مشاهده و تهیه گزارش از توجه مدرسه به تربیت دینی و اخلاقی دانشآموزان و چگونگی تسهیل آن ارائه و مورد بحث و نقد گروهی قرار میگیرد.
جلسه چهاردهم: در این جلسه تکالیف دانشجویان در خصوص تدوین یک جدول مقایسهای از آراء متفکران اسلامی و روانشناسان در زمینه عوامل مؤثر بر تربیت اخلاقی و دینی کودکان و نوجوانان و نقش الگوها در این زمینه ارائه و مورد بحث و نقد گروهی قرار میگیرد.
جلسه پانزدهم: در این جلسه تکالیف دانشجویان در خصوص ارائه مقالات کاربردی در زمینه تربیت اخلاقی، هویت دینی و اخلاقی نقش الگوها در تربیت اخلاقی از منظر آموزههای اسلامی و تبیین همدلی در تحول اخلاقی و اعتقادی ارائه و مورد بحث و نقد گروهی قرار میگیرد.
